Eftir Elías B Elíasson verkfræðing
Iðnaðarráðherra tjáði flokksystkinum sínum um daginn í tengslum við orkupakkamálið, að tilfinningar fólks bæri að virða. Þarna dró Þórdís Kolbrún fram skýrt dæmi um hvers vegna stjórnum farnast oft betur með konur innanborðs og mæli hún kvenna heilust. Á herðum venjulegs vel menntaðs og víðsýns fólks með góða tilfinningagreind hvílir lýðræði og sjálfstæði þjóðarinnar og það ber að virða.
Með samþykkt orkupakkans eru öll völd á raforkumálum og þar með auðlindum Íslands færð í hendur landsreglaranum, sem verður reglusetningararmur Orkustofnunar ESB, ACER á Íslandi. Þetta telur hinn venjulegi Íslendingur vera framsal á fullveldi og því stjórnarskrárbrot. Það breytir engu í huga fólks, þó landsreglarinn þurfi annað slagið að bregða upp ráðgjafaandliti Orkustofnunar og ráðleggja ráðherra að veita tilteknum aðila leyfi til að nýta auðlindirnar, en án þess getur ráðherra ekki veitt slík leyfi. Ráðherra verður í þeim málum aðeins stimplari fyrir landsreglarann.
Þó embætti landsreglara sé stofnað með íslenskum lögum, þá eru þau samin að forskrift ESB og fjárveitingar Alþingis til embættisins verða undir eftirliti ESB. Landsreglarinn má ekki hafa samráð við önnur stjórnvöld undir öðru fororði en hann eigi sjálfur síðasta orðið og hann sækir línuna reglulega á fundi hjá ACER. Það er því alveg ljóst hvar trúnaður landsreglarans mun liggja. Þetta er afsal sjálfræðis eftir krókaleiðum.
Með samþykkt orkupakkans virkjast ákvæði eldri orkupakka um svo kallaðan frjálsan raforkumarkað, sem við höfum hingað til getað sneitt hjá og þannig minnkað skaðann sem pakkinn sá veldur okkur. Með því verða raforkufyrirtækjunum gefnar frjálsar hendur með að hækka raforkuverð heimilanna svo arðgreiðslurnar hækki og hugmyndin er að það fé renni í einhvern neyðarsjóð fjármálaráðherra. Fólk er ekki hrifið af svona skattheimtu.
Almenningur á Íslandi hefur séð hér byggt upp hagkvæmt og öruggt raforkukerfi með samfélagslega hagsmuni að leiðarljósi án þess, að ESB hafi komið þar við sögu. Fólk sér í hendi sér, að með því að fela landsreglara sem skyldur er að hafa stefnu ESB að leiðarljósi stjórnun auðlindanna gegnum raforkumarkaðinn, þá er þeim árangri sem við höfum náð hætt. Annað hvort verður auðlindinni stýrt með almannahag fyrir augum og þeim áhrifum sem það hefur á raforkuna, eða raforkumarkaðurinn stýrir auðlindinni með gróðasjónarmið orkufyrirtækjanna eitt fyrir augum.
Fólk telur það sjálfstæðismál, að við höfum sjálf stjórn á okkar eigin auðlindum og landsreglarinn sem aðrir verði að hlíta þeim fyrirmælum sem honum eru gefnar vegna auðlindastýringar, en það bannar ESB. Venjulegt fólk telur viðurkenningu á slíku banni óviðunandi framsal á fullveldi og því stjórnarskrárbrot. Þær yfirlýsingar sem ráðamenn höfðu upp í upphafi orkupakkamálsins þess efnis, að samþykkt pakkans breyti engu um yfirráð yfir auðlindum okkar standast heldur ekki þegar þetta bann er skoðað. Lögfræðihjal um nákvæma túlkun orðanna valdaframsal og stjórnarskrárbrot breytir engu um skoðun Íslendinga á því hvað orðið sjálfstæði merkir.
Fólk skilur líka ofur vel, að það er lítill akkur að því fyrir ESB að þvinga upp á okkur 3. orkupakkanum og landsreglara til að yfirtaka stjórn raforkumála hér, ef ekki kemur sæstrengur í kjölfarið. Eftir sæstreng kemur hækkun á verði orku til alls almennings og skerðir kjör hans auk þess sem það eykur kostnað fyrirtækja svo geta þeirra til að greiða fólki laun minnkar, fjárfestingar minnka og nýsköpun verður minni. Það, að tekjuauki raforkufyrirtækjanna fari allur í einhvern neyðarsjóð sem ekki má snerta eykur bara á þessi áhrif.
Í tilfinningum fólks speglast oft djúpur skilningur á því hvernig okkar einangraða samfélag hér úti í höfum vinnur saman að því að gera lífskjör okkar bærileg í þessu harðbýla landi. Sá skilningur er grundvöllur þjóðfélags okkar og án hans verða öll Excelskjölin og lögfræðiálitin hjóm eitt. Fólk veit, að svo barnabörnin fái unað sér á Íslandi við sæmilega afkomu þurfa þau sjálf að geta að stjórnað nýtingu á auðlindunum og það gildir um orkuauðlindina ekki síður en sjávarauðlindina.
Það er því rétt hjá iðnaðarráðherra, að tilfinningar fólks ber að virða í þessu máli. Orkuauðlindin er takmörkuð ekki síður en sjávarauðlindin og við þurfum að geta geymt hluta hennar til nota fyrir þarfir framtíðar í stað þess að setja hana á markað erlendis og kaupa síðan aftur á yfirverði þegar okkur vantar orku. Þetta gildir hvort sem við hugsum bara til næsta vetrar eða kynslóðir fram í tímann. Fólk telur betra að selja þessa orku út sem iðnvarning frá okkar eigin fyrirtækjum.
Óskorað vald yfir eigin auðlindum er stór hluti sjálfstæðis. Þjóðin ætlast því til þess að Alþingi gangi svo frá málum, að allt framsal valds yfir þeim, hvort sem er beint eða eftir krókaleiðum þriðja orkupakkans verði klárt stjórnarskrárbrot, því svo er í vitund þjóðarinnar.
Greinin birtist í Morgunblaðinu 14. nóvember 2018